List Otwarty do Premiera Donalda Tuska w sprawie implementacji dyrektywy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Szanowny Pan
Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Premierze,
zwracamy się do Pana jako przedstawiciele świata twórców kultury i mediów z apelem o pilne rozważenie zmian w projektowanej ustawie implementującej dyrektywę UE o prawie autorskim. W obecnej formie ustawa ta stwarza poważne zagrożenie dla polskich twórców i wydawców.

W obecnym kształcie pozwala ona na nieodpłatne korzystanie z treści wydawców oraz twórców przez największe międzynarodowe firmy technologiczne. Zapisy proponowane w projekcie ustawy spowodują:

• Utratę środków do życia przez twórców: Nieograniczone korzystanie z treści, nie połączone z odpowiednim wynagrodzeniem za nie, stawia twórców w sytuacji braku przychodu za swoją działalność.
• Ograniczenie pluralizmu, niezależności mediów i dziennikarzy: Ograniczając twórcom, dziennikarzom i wydawcom możliwość godziwego wynagrodzenia za swoją pracę, projekt ustawy może zniechęcić do inwestowania w wysokiej jakości dziennikarstwo w Polsce. Doprowadziłoby to do spadku różnorodności i niezależności polskich mediów.
• Wzmocnienie nieuczciwych i wyzyskujących praktyk rynkowych ze strony gigantów technologicznych: Zapisy projektu ustawy faworyzują firmy technologiczne, skutecznie osłabiając pozycję prawną polskich twórców, wydawców i dziennikarzy w zakresie uzyskiwania godziwego wynagrodzenia.
• Sprzeczność wdrożenia dyrektywy UE z intencjami dyrektywy: Dyrektywa UE w sprawie praw autorskich ma na celu wzmocnienie niezależnego dziennikarstwa w erze cyfrowej. Proponowana polska implementacja może mieć jednak odwrotny skutek, gdyż osłabia pozycję twórców i wydawców z korzyścią dla dużych firm technologicznych.

W szczególności za niedopuszczalne uważamy uzależnienie możliwości reprezentowania rzeszy twórców i producentów danej kategorii utworów przez powołane do tego celu organizacje zbiorowego zarządzania od „żądania” usługodawcy (w dodanym art. 5a w ustawie o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi). Jest to całkowite odwrócenie i daleko idące ograniczenie uprawnień organizacji zbiorowego zarządzania, które w bardzo ograniczonym stopniu będą mogły wykonywać swoje fundamentalne zadania.

Ze zdumieniem przyjmujemy także, że w ostatniej wersji projektu Ministerstwo Kultury wycofało się z przemyślanej i rozsądnej propozycji, ograniczającej możliwość wykorzystywania nowego dozwolonego użytku w postaci eksploracji tekstów i danych do celów komercyjnych przez podmioty wdrażające systemy generatywnej sztucznej inteligencji. Dzięki takiemu zapisowi Polska mogłaby stać się liderem nowoczesnego, skutecznego systemu dbającego o rodzimych twórców i artystów, przy równoczesnym nieograniczaniu rozwoju systemów AI.

Apelujemy do Pana Premiera o ponowne rozważenie obecnych zapisów w projekcie ustawy i zapewnienie, że będą one sprzyjać sprawiedliwemu i zrównoważonemu środowisku dla twórców, wydawców i dziennikarzy w Polsce. Obejmuje to ustanowienie mechanizmów, które zapewnią twórcom i wydawcom odpowiednie wynagrodzenie za wykorzystanie ich treści przez duże firmy technologiczne.

Wierzymy, że silny i tętniący życiem krajobraz medialny jest niezbędny dla demokracji i społeczeństwa. Zapewniając godziwe wynagrodzenie twórcom i wydawcom, rząd może odegrać kluczową rolę we wspieraniu twórców, niezależnego dziennikarstwa i budowaniu zróżnicowanego ekosystemu medialnego w Polsce.
Z wyrazami szacunku,

W imieniu organizacji list do premiera podpisali:
Andrzej Andrysiak, prezes Stowarzyszenia Gazet Lokalnych
Marek Frąckowiak, prezes Izby Wydawców Prasy
Jerzy Kornowicz, prezes Stowarzyszenia Kreatywna Polska
Maciej Kossowski, prezes Związku Pracodawców Wydawców Cyfrowych
Renata Krzewska, prezes SDiW Repropol
Dominik Skoczek, dyrektor Stowarzyszenia Filmowców Polskich-ZAPA
Bartosz Węglarczyk, przewodniczący Rady Polskich Mediów

List podpisali również członkowie Rady Polskich Mediów:
Jerzy Baczyński, redaktor naczelny „Polityki”
Magdalena Birecka, redaktor naczelna Tokfm.pl, zastępczyni redaktor naczelnej TOK FM
Milena Bryła, zastępczyni redaktora naczelnego NaTemat.pl
Kamila Ceran, redaktor naczelna TOK FM
Bogusław Chrabota, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”
Michał Danielewski, zastępca redaktora naczelnego OKO.press
Roman Imielski, I zastępca redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej”
Krzysztof Jedlak, redaktor naczelny „Dziennika Gazety Prawnej”
Magdalena Jethon, redaktorka naczelna Radia Nowy Świat
Paweł Kapusta, redaktor naczelny Wirtualnej Polski
Barbara Kasprzycka, zastępca redaktora naczelnego „Dziennika Gazety Prawnej”
Magdalena Kicińska, redaktorka naczelna „Pisma. Magazynu Opinii”
Łukasz Kijek, redaktor naczelny Money.pl
Mikołaj Kunica, redaktor naczelny Business Insider Polska
Marcin Kowalczyk, zastępca redaktora naczelnego „Faktu”
Marcin Lewicki, prezes Press Club Polska
Łukasz Lipiński, redaktor naczelny Polityka.pl
Rafał Madajczak, redaktor naczelny Gazeta.pl
Michał Mańkowski, redaktor naczelny NaTemat.pl
Piotr Mucharski, redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”
Michał Samul, redaktor naczelny TVN24
Łukasz Sawala, redaktor naczelny radiozet.pl
Tomasz Sekielski, redaktor naczelny „Newsweek Polska”
Dominika Sikora, zastępczyni redaktora naczelnego serwisu „Dziennik Gazeta Prawna”
Mariusz Smolarek, redaktor naczelny Radia ZET
Aleksandra Sobczak, zastępczyni redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej”
Mateusz Sosnowski, szef portali informacyjnych TVN, zastępca redaktora naczelnego TVN24
Jarosław Włodarczyk, sekretarz generalny Rady Polskich Mediów, Press Club Polska
Bartosz Węglarczyk, redaktor naczelny Onet.pl, przewodniczący Rady Polskich Mediów
Michał Wodziński, redaktor naczelny „Faktu”